Kary możliwe do zasądzenia na gruncie prawa karnego zostały ujęte w zamkniętym katalogu, który wskazuje, że są nimi: grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności, 25 lat pozbawienia wolności i dożywotnie pozbawienie wolności. To właśnie w stosunku do kary ograniczenia wolności ustawodawca przewidział obowiązek stosowania dozoru elektronicznego, istnieje także możliwość ustanowienia dozoru elektronicznego przy karze pozbawienia wolności, natomiast ten sposób realizacji kary jest dotknięty szczególnymi ustawowymi ograniczeniami. Dozór elektroniczny można zastosować również, gdy Sąd orzekł wobec skazanego środek karny w postaci zakazu zbliżania się do określonych osób oraz wobec sprawców, co do których zastosowano środki zabezpieczające.
Cel dozoru elektronicznego.
Stosowanie sytemu dozoru elektronicznego daje możliwość zindywidualizowania sposobu wykonania zasądzonej kary, ustalenia właściwego harmonogramu jej odbywania, a także środki techniczne umożliwiające realizację dozoru elektronicznego odciążają właściwe organy jak i samego skazanego przykładowo od obowiązku zgłaszania się na Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.
W przypadku orzeczenia przez Sąd kary pozbawienia wolności realizacja tejże kary w całości lub części w systemie dozoru elektronicznego tym bardziej służy skazanemu, gdyż umożliwia jej odbycie w formie wolnościowej, co naturalnie chroni skazanego od negatywnych skutków psychologicznych i społecznych powiązanych z odbywaniem kary w zakładzie karnym lub przebywaniem w nim ponad potrzebę.
Przesłanki stosowania dozoru elektronicznego.
Warunki zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego zostały ujęte w Kodeksie Karnym Wykonawczym, który wskazuje, że Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
- wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą przewidziane ustawowo warunki powrotu do przestępstwa;
- odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;
- skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
- osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę;
- odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne.
Ograniczenia stosowania dozoru elektronicznego wobec skazanego wynikają zatem z wysokości zasądzonej kary pozbawienia wolności, negatywnej prognozy kryminologicznej, brak miejsca stałego pobytu, brak zgody osoby pełnoletniej zamieszkującej razem ze skazanym czy brak przewidzianych warunków technicznych potrzebnych do realizacji dozoru elektronicznego.
Pozytywna prognoza kryminologiczna skazanego, przez którą zelży rozumieć względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, inne szczególne okoliczności przemawiające za brakiem potrzeby osadzenia skazanego w zakładzie karnym, a także dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego determinują, a zatem tworzą warunek do skorzystania ze sposobu odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego.
* karę pozbawienia wolności, orzeczoną w postaci dozoru elektronicznego, można wykonać wyłącznie w formie dozoru stacjonarnego.
Ubieganie się o dozór elektroniczny.
Skazany może ubiegać się o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego na wniosek, który powinien odpowiadać warunkom formalnym, w tym zawierać uzasadnienie oraz okoliczności przemawiające za jego pozytywnym rozpatrzeniem i być złożony do właściwego Sądu Penitencjarnego.
Sąd Penitencjarny orzeka postanowieniem w sprawie złożonego wniosku. Jeżeli rozstrzygnięcie nie odpowiada prawu lub okolicznością faktycznym, na zapadłe postanowienie przysługuje zażalenie.
W przypadku, w którym Sąd Penitencjarny odmówił zezwolenia na odbycie karny w systemie dozoru elektrozczinego i utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy, nie zamyka to drogi do ponownego ubiegania się o zmianę sposobu odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego. Powtórne złożenie wniosku o udzielenie zwolnienia w tej samej sprawie nie może przypadać przed upływem 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia tego zezwolenia.
Podsumowanie.
Realizacja dozoru elektronicznego w przypadku orzeczenia kary ograniczenia wolności, a także jego stosowania w sytuacji orzeczenia kary pozbawienia wolności jest procesem złożonym i wieloaspektowym, w szczególności biorącym pod rozwagę zakres i rodzaj orzeczonej kary oraz prognozę kryminologiczną skazanego. Wniosek o zezwolenie zastosowania dozoru elektronicznego powinien odpowiadać przewidzianym wymogom, tak jak ewentualne zażalenie na postanowienie Sądu Penitencjarnego w tym przedmiocie.
Jeżeli masz więcej pytań odnośnie dozoru elektronicznego lub zastanawiasz się nad złożenie wniosku o stosowanie dozoru albo wniesienia zażalenie na postanowienie Sądu Penitencjarnego, nasz Zespół chętnie pomoże 😌
Stan prawny na dzień 24 sierpnia 2023 r.
Źródła:
~ Kodeks Karny Wykonawczy
~ Kodeks Karny
