Jedną z kluczowych zasad właściwych dla całego systemu prawa karnego jest zasada humanitaryzmu. To właśnie jej wyrazem jest między innymi, określona w kodeksie karnym wykonawczym (dalej: k.k.w.) instytucja odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności przedstawiona dokładniej w niniejszym wpisie.
Jak zostało to przez ustawodawcę wyeksponowane w przepisie art. 9 § 1 k.k.w., postępowanie wykonawcze wszczyna się bezzwłocznie, gdy orzeczenie stało się wykonalne. Przywołany przepis umożliwia zatem realizację postulatu zgodnie, z którym przewiduje się szybkie kierowanie do wykonania orzeczeń wydanych w postępowaniu karnym.
Jednocześnie prawodawca przewidział odstępstwo od powyższej reguły normując w treści omawianej ustawy instytucję odroczenia wykonania kary, możliwą do stosowania w ściśle określonych przypadkach.
O odroczeniu kary pozbawienia wolności orzeka sąd, natomiast w zależności od konkretnej sytuacji może mieć ono charakter obligatoryjny bądź fakultatywny.
Obligatoryjne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności.
Zgodnie z art. 150 § 1 k.k.w., wykonanie kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary sąd odracza do czasu ustania przeszkody. Przez ciężką chorobę rozumieć należy zgodnie z § 2 cytowanego przepisu taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo. Co istotne sąd decydując o spełnieniu powyższej przesłanki uwzględnić powinien nie tylko indywidualną sytuację skazanego, lecz również możliwości jego leczenia w warunkach pozbawienia wolności. Odpowiedniej podstawy dla sądu nie będzie bowiem stanowiła okoliczność, że skazany dotychczas leczył się i pragnie nadal korzystać z opieki konkretnego lekarza w warunkach wolnościowych w sytuacji, gdy ma możliwość korzystania z właściwego leczenia również w warunkach izolacji. Z tego względu istotnym jest, aby przyczyny, na które powołuje się skazany zostały w odpowiedni sposób przedstawione i wykazane przy pomocy dokumentacji medycznej już na etapie składania wniosku. Stwierdzenie powoływanych stanów chorobowych wymagać będzie jednak ich oceny przez lekarza.
Jak wynika z przywołanego wyżej przepisu odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności następuje do czasu ustania przeszkody. Uważa się, że sąd opierając się na opinii biegłych powinien oznaczyć datę końcowego terminu odroczenia. W tym miejscu warto jednak zasygnalizować, że zgodnie z art. 15 § 2 k.k.w., jeżeli zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca postępowanie wykonawcze, a w szczególności jeżeli nie można ująć skazanego albo nie można wykonać wobec niego orzeczenia z powodu choroby psychicznej lub innej przewlekłej, ciężkiej choroby, postępowanie zawiesza się w całości lub w części na czas trwania przeszkody. Wobec tego występowanie długotrwałej choroby, wypełniającej znamiona określone w art. 150 k.k.w. może w praktyce przemawiać za zawieszeniem postępowania wykonawczego.
Fakultatywne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności.
Jak wspomniano wyżej, w kodeksie karny wykonawczym uwzględniono również sytuacje przemawiające za fakultatywnym odroczeniem wykonania kary pozbawienia wolności.
Powody przy wystąpieniu, których sąd ma możliwość odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności zgodnie ze swoim uznaniem określa art. 152 k.k.w. Przede wszystkim, jak stanowi § 1 omawianego przepisu, sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka. Z § 2 sąd może również odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze do roku, jeżeli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów.
Warto pamiętać, że cytowany przepis precyzuje, iż odroczenia nie udziela się skazanym, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym określonym w art. 64 § 1 lub 2, art. 64a lub art. 65 Kodeksu karnego, a także skazanym za przestępstwa określone w art. 197-203 Kodeksu karnego popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.
Ustawa wskazuje, że odroczenie może być udzielone kilkakrotnie, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć okresów wskazanych w § 1. Okres odroczenia biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie.
Warto mieć również na względzie, że odraczając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych. Jest to o tyle istotne, że w art. 156 k.k.w. określono bowiem przypadki obligatoryjnego i fakultatywnego odwołania odwołania przez sąd odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności.
Podsumowanie.
Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności podlega opłacie w wysokości 80 zł i powinien zostać złożony do sądu, który wydał wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności. Pamiętać przy tym należy, że kluczowe znaczenia ma w tym przypadku czas, wobec czego wskazana jest szybkość i odpowiednia sprawność w działaniu. O odroczeniu wykonania kary sąd może bowiem orzec do czasu rozpoczęcia wykonywania kary. W przypadku gdy wniosek zostanie złożony, a skazany np. doprowadzony do zakładu karnego lub aresztu śledczego, sprawa przekazana zostanie sądowi penitencjarnemu w celu oceny jako wniosku w przedmiocie orzeczenia przerwy w wykonywaniu kary.
W celu uzyskania dalszych informacji lub uzyskania pomocy w sprawie sporządzenia i złożenia wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności zachęcamy do kontaktu z Zespołem Kancelarii.
Stan prawny na dzień 11 września 2024 r.
Źródła:
~ ustawa Kodeks karny wykonawczy
~ ustawa Kodeks karny
