Już w najbliższy czwartek (14 marca 2024 r.) w życie wejdą kolejne zmiany modyfikujące kodeks karny. Omawiana nowelizacja budzi szczególne zainteresowanie oraz kontrowersje związane między innymi z wątpliwościami czy rozwiązanie to nie stanowi przejawu nadmiernej represji wobec sprawców określonej kategorii przestępstw, a także czy pozostaje ono zgodne z normami konstytucyjnymi.

Sąd od jutra, tj. od 14 marca 2024 r., skazując sprawcę za przestępstwa określone w art. 173 k.k., art. 174 k.k. lub art. 177 k.k., który:

• popełnił je w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub,
• zbiegł z miejsca zdarzenia lub,
• spożywał alkohol lub środek odurzający po popełnieniu czynu lecz przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka odurzającego,

będzie dysponował dodatkową sankcją określoną w art. 178 § 3 k.k., pozwalającą na orzeczenie przepadku pojazdu.

Należy podkreślić jednak, że w przypadku skazania za powyższe przestępstwa popełnione w opisanych wcześniej warunkach kierowcy, u którego zawartość alkoholu w organizmie była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm³ w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia, Sąd wyda orzeczenie o przepadku w sposób obligatoryjny.  

Przepadek pojazdu mechanicznego ustawodawca przewidział również dla sprawców przestępstwa określonego w art. 178a k.k. Przepis ten reguluje w § 1 odpowiedzialność karną osób prowadzących pojazd mechaniczny w ruchu lądowym wodnym lub powietrznym wskazując, że sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Dodatkowo zgodnie z brzmieniem § 4 powyższego przepisu jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173 k.k., art. 174 k.k., art. 177 k.k. lub art. 355 § 2 k.k. popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

W myśl obowiązujących od 14 marca 2024 r. przepisów, a w szczególności wchodzącego w życie art. 178a § 5 k.k., Sąd orzeka przepadek, o którym mowa w art. 44b, w razie popełnienia przestępstwa określonego w § 1 lub 4 tego przepisu, chyba że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa określonego w § 1 była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm³ w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia.

Co wyjątkowo istotne Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami, w związku z czym niewątpliwie należy tu upatrywać szansy i możliwości na uniknięcie przepadku poprzez skuteczne wykazywanie w toku postępowania karnego i takie okoliczności, określone dość nieostro w rozpoznawanej sprawie faktycznie zachodzą.

Wraz z powyższymi zmianami od jutra wejdzie w życie również nowy przepis kodeksu karnego normujący kwestię przepadku pojazdu mechanicznego a mianowicie art. 44b. Warto zauważyć, że jak wynika z jego treści przepadek pojazdu ograniczony został nim wyłącznie do przestępstw popełnionych w ruchu lądowym, z wyłączeniem tych w ruchu wodnym i powietrznym. Podkreślić też trzeba, iż sprawca przestępstwa objętego zakresem omawianych przepisów poniesie odpowiedzialność niezależnie od tego, czy jest właścicielem prowadzonego pojazdu lub też w jakim stanie pojazd się znalazł. W sytuacji, gdy w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równowartości pojazdu. Za równowartość pojazdu przepis uznaje natomiast wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy - średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego.

Na marginesie warto zasygnalizować, że powyższymi zmianami skorelowana jest także nowelizacja przepisów kodeksu postępowania karnego. Wskazać należy, że w art. 295 k.p.k. pojawi się od jutra przepis § 1a zgodnie, z którym w razie popełnienia przestępstwa, za które orzeka się przepadek pojazdu mechanicznego, o który mowa w art. 44b k.k., policja dokonuje tymczasowego zajęcia pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w czasie popełnienia tego przestępstwa.

W dalszej kolejności pojazd ten pozostać będzie w gestii prokuratora, który wyda postanowienie o jego zabezpieczeniu, a ostatecznie Sądu, który może orzec w treści wyroku o przepadku na rzecz Skarbu Państwa.

Podsumowanie.

W celu uzyskania szczegółowych informacji o stosowaniu nowych przepisów oraz jakichkolwiek wątpliwości związanych z kwestiami dotyczącymi przepadku pojazdu mechanicznego zapraszamy do kontaktu z Zespołem Kancelarii.

Tutaj znajdziesz pozostałe artykuły 👉🏼 Strefa Wiedzy.

Stan prawny na dzień 13 marca 2024 r.

Źródła:
~ kodeks karny
~ kodeks postępowania karnego