Przestępstwo niealimentacji – art. 209 kk

gravatar
 · 
15 czerwca 2023
 · 
4 min read

Poruszając się w tematyce obowiązku alimentacyjnego, należy pamiętać, że odnosi się ona do wyjątkowo istotnej instytucji prawnej, obecnej w szczególności w obrębie regulacji prawa rodzinnego. Samo pojęcie alimentów opisać można jak obowiązkowe oraz cechujące się regularnością świadczenia, które odnosić się będą najczęściej do członków rodziny, sprowadzające się do dostarczania środków utrzymania a w miarę potrzeby również i wychowania.

Szukając źródeł obowiązku alimentacyjnego, należy zwrócić uwagę w kierunku ustawy np. Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, którego przepisy określają osoby, zakres jak i kolejność realizacji powyższego obowiązku, a także orzeczeń sądowych, stanowiących źródło nałożonego przez Sąd obowiązku opieki pod postacią dostarczania środków utrzymania poza kręgiem osób najbliższych w sytuacji, gdy dopuszczają to przepisy obowiązującego prawa. Dla zobrazowania takiego przypadku wskazać można np. na zasądzenie wyrokiem stałej renty stanowiącej odszkodowanie za trwałe uszkodzenie ciała, orzekanej w oparciu o przepisy Kodeksu Cywilnego.

Kwestia zapewnienia realizacji obowiązku alimentacyjnego nie pozostaje również obojętna dla prawa karnego. W rozdziale XXVI Kodeksu Karnego, zatytułowanego przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece znajdziemy bowiem przepis art. 209 penalizujący uchylanie się od alimentów.  

Na czym polega przestępstwo niealimentacji?

Określona treścią art. 209 § 1 Kodeksu Karnego czynność sprawcza polega na uchylaniu się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym ugodą zawartą przed sądem albo innym organem czy też inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Co ważne, jak zostało to wprost wyrażone w przepisie, dla spełnienia przesłanek przestępstwa niealimentacji niezbędne jest, aby obowiązek alimentacyjny został uprzednio określony co do jego wysokości. Oznacza to, że na przykład uchylanie się rodzica od realizacji obowiązku alimentacji na rzecz dziecka nie będzie pozwalało na badanie pozostałych przesłanek odpowiedzialności wyrażonych przepisem, jeżeli wysokość alimentów nie zostanie wcześniej określona wyrokiem sądowym.

Jakie zagrożenie karą przewiduje przepis w przypadku uchylania się od wykonania obowiązku alimentacyjnego?

Zgodnie z art. 209 § 1 Kodeksu Karnego sprawca realizujący określone wyżej znamiona przestępstwa niealimentacji podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Jednakże §  1 a ww. przepisu wskazuje, że jeżeli sprawca opisanego wyżej czynu naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Dążąc do uzyskania od osoby uchylającej się od realizacji obowiązku alimentacyjnego zaległych świadczeń, ustawodawca zawarł również w omawianym przepisie klauzulę niekaralności (209 § 4) jak i przewidział możliwość odstąpienia od wymierzenia sprawcy kary (209 § 5). Zgodnie z brzmieniem ustawy pierwsza sytuacja odnosi się do sprawcy przestępstwa określonego w § 1, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty. Odstąpić od wykonania kary wobec sprawcy przestępstwa określonego w § 1a sąd może natomiast, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiści on w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary. Warto wspomnieć w tym miejscu, że odstąpienie od wymierzenia kary stanowi zgodnie z powołaną treścią ustawy jedynie możliwość, której jednak Sąd nie musi zastosować.

Wszczęcie postępowania karnego wobec uchylającego się od obowiązku alimentacyjnego.

Zasadą jest, że ściąganie przestępstwa niealimentacji zarówno w jego typie podstawowym (art. 209 § 1) jak i kwalifikowanym (art. 209 § 1a) następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. W sytuacji jednak, gdy pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a odbywa się z urzędu.

Podsumowanie.

Jak wskazano w powyższym poście nawarstwiające się zaległości w regulowaniu świadczeń alimentacyjnych, których wysokość określono np. wyrokiem Sądu, może narazić dłużnika na groźbę wszczęcia i prowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego. W tego rodzaju sprawach konieczna jest zatem szczegółowa analiza stanu faktycznego począwszy od wyznaczenia okresu, jaki pozostaje nieuregulowany co stanowić może podstawę sporządzenia wniosku o ściganie lub obrony osób, które mogły niezasadnie stać się podmiotem prowadzonego przeciwko nim postępowania karnego.

Jeśli masz więcej pytań odnośnie realizacji obowiązku alimentacyjnego, nasz Zespół chętnie na nie odpowie 😌

Zapraszamy do kontaktu!


Stan prawny na dzień 15 czerwca 2023 roku.


Źródła:
~ Kodeks Karny.

Kategorie.

Kancelaria Adwokacka Franik-Kopeć©
Wszystkie prawa zastrzeżone 2024

Projekt i wykonanie Maciej Kopeć©

Adwokat Katowice | 
Kancelaria Adwokacka Katowice